Polyvagaal theorie

Stephen Porges

In 1995 introduceerde Stephen Porges, een neurowetenschapper, de polyvagaal theorie (PVT). Met deze theorie geeft hij een verklaring van het samenspel tussen het autonome zenuwstelsel, onze emoties en ons sociale gedrag. 

Een waardevolle verklaring.

Vanuit deze verklaring kan ik helder uitleg geven over de wisselwerking tussen lichameklijke klachten en de werking van het lichaam. Automatisch onbewuste reacties die in ons lichaam aanwezig zijn krijgen betekenis. Wanneer deze reacties onnodig lang aanblijven staan of continu geprikkeld worden kan dit klachten in het lichaam geven. 

Hoe ons lichaam reageert op situaties
Ons lichaam is uniek en bijzonder. Vele cellen, spieren, organen en zenuwen werken samen om ons te laten bewegen, eten, voelen, denken, praten, leren en meer. Een snel en zeer belangrijk systeem in ons lichaam kijkt, ruikt, luistert en voelt in de omgeving of we veilig of onveilig zijn.  Deze eerste registratie van signalen worden in het autonome zenuwstelsel verwerkt. Wanneer deze snelle registratie veilig is zal ons lichaam RUSTIG reageren. Wanneer het sein onveilig is zal ons lichaam reageren met een actieve reactie of stille reactie.

De reactie op onveilig gaat altijd voor alle ander reacties.

Dit is een heel snel en onbewust proces. 

Stephen Porges beschrijft dit proces helder binnen de Polyvagaal theorie.

Onderstaande een verkort overzicht bij deze beschrijving.

Nu kan het vechten, vluchten, bevriezen of ontdooien groot lijken, maar dat is niet altijd zo. Dit systeem kan ook aangaan wanneer je spanning, druk ervaart bij bijvoorbeeld het maken van een proefwerk op school of in een gesprek met een vriendje. Je kunt dan herkennen dat je bij “vechten” extra alert wordt en een sterke focus hebt voor het proefwerk, bij “bevriezen” zal je een black-out herkennen, je krijgt niets meer op papier en lijkt niet meer bij je informatie van kennis te kunnen komen of tijdens het gesprek kun je niet op woorden komen die je graag wilt
zeggen. Het vechten, vluchten, jagen, bevriezen en ontdooien is dus niet altijd letterlijk te herkennen aan een gevecht met je vriendje of aan het wegrennen uit een situatie.

Ontdekken hoe en waardoor je lichaam reageert lijkt wellicht makkelijk maar is dat niet altijd. Bij het een is het duidelijker dan bij het andere. Wanneer ons reactiesysteem in balans is en ons helpt is verder inzicht hierin niet zo van belang. Alleen kan er ook storing in het reactiesysteem komen of blijft er iets onnodig lang aanstaan waardoor er klachten voor jezelf of je omgeving ontstaan. Dan is het heel goed om naar je reactie en werking van het lichaam te kijken en dit meer te belichten. Naast de eerste snelle onbewuste reactie zijn er verschillende factoren die van invloed zijn op onze verdere reacties, deze heb ik uitgewerkt in het ZONmodel.

Begeleiding in de praktijk

Binnen mijn begeleiding heb ik aandacht voor de visie van de Polyvagaaltheorie.

Mocht je vastlopen, je lichamelijke klachten niet begrijpen? Kom gerust eens langs. Dan kijken we samen of we een verklaring voor je lichamelijke klachten kunnen vinden.

Individuele begeleiding of in een groep mogelijk.

Binnen de bewustzijnswandelingen en cursus "Stress de baas" is er aandacht voor de PVT 

Cursus voor collega's

Omdat deze theorie mij veel heeft gebracht in mijn werk, voor mijn klanten en ik deze kennis zo waardevol vind, ben ik deze kennis gaan delen met collega's.

Ik geeft sinds voorjaar 2022 bijscholing aan andere (para)medici die ook meer willen weten over deze theorie en hoe zij dit in hun begleiding kunnen inzetten.

Ben je ook geinteresseerd vanuit professioneel vlak lees dan hier.

Ervaring van anderen

“Natuurlijk Lichaamskracht is een andere benadering met meer voelen in je lichaam en het effect daarvan op je hele systeem. Je raakt meer vertrouwd met gevoelens en signalen in lichaam en hoe daarop te reageren. Fijn is de onderbouwende, positieve en opbouwende lijn in de behandelingen met teruggrijpen op eerdere inzichten. Fijn is ook het werken met visualisaties en metaforen hierbij. Sandra kan goed luisteren, is geduldig en heeft veel invoelend vermogen waardoor ze goed inzicht kan geven wat er speelt en gaat dan samen op zoek hoe hier positief voor jezelf mee om te gaan. Met veel afstemming op je eigen lichaamskracht.”

“Ik ben bij Sandra gekomen na een aantal hele heftige gebeurtenissen die mijn wereld volledig op zijn kop hadden gezet. Mijn vertrouwen in de buitenwereld, andere mensen en zorgaanbieders was erg laag en alles wat ik deed gaf me stress en spanning en paniek. Sandra heeft in haar begeleiding veel aandacht gegeven aan het echt zien van de persoon die ik ben. Ze heeft aangesloten bij mijn eigen creatieve manier van denken en uiten en zo hebben we een manier kunnen vinden die 100% bij mij past en heb ik weer contact kunnen maken met mijn gevoelens en emoties. Haar uitleg van wat er gaande is in de hersenen hebben me veel houvast gegeven om ook te kunnen plaatsen wat er speelde. Ik heb handvatten gekregen om nu en in de toekomst signalen te kunnen herkennen die mijn lichaam en mijn gevoel mij geven en hier ook iets mee te doen. Ik heb ook weer "levenslust"teruggekregen, vertrouwen, hoop en verbinding. allemaal hele mooie stappen die maken dat ik nu zelf verder kan met mijn wensen en dromen.”